Maandelijks stellen we u  een boek over shiatsu voor. Het zijn boeken die de redactie interessant vindt. Maar daar hoeft niet altijd zo te zijn; las je zelf een interessant boek en wil je je ervaring delen met andere leden, dan mag je altijd de redactie contacteren via info@shiatsu.be.

Vandaag:  JOYCE VLAARKAMP, MET ZACHTE OGEN (SHIATSU EN HET INNERLIJKE LANDSCHAP)

Tom Bruwier

“In ons lichaam representeren we de vorm van alles om ons heen, we zijn een continuüm. In ons lichaam, onze microkosmos, wordt de macrokosmos weerspiegeld: alles wat om ons heen is, is ook [binnen] in ons.”

Al op de binnenkant van de cover nodigt Joyce Vlaarkamp – shiatsu therapeut en acupuncturist, oprichter en directeur van de Zen Shiatsu Opleiding in Amsterdam die regelmatig als gastdocente bij Shinzui Shiatsu in Gent lesgeeft – ons uit om af te stemmen op het innerlijke landschap:

“Maak je ogen zacht en rond, stel je voor dat je naar iets kleins en zachts kijkt. (…) Ontspan je kaken en alle lijnen in je gezicht. Trek dan een denkbeeldige lijn tussen je mondhoeken tot voorbij de punten van je oren. (…) Je mondhoeken krullen onzichtbaar in een lichte glimlach en je spitst je oren. Registreer de geluiden en stem af op de stilte tussen de geluiden. De stilte weerspiegelt je Shen, je spirit of bewustzijn.
Laat de stilte zakken in de borstholte. Stel je je Hart voor als een zich langzaam ontluikende bloem. Via de bloembladen verbind je je met alles en iedereen die je dierbaar is. Je ben niet alleen, je bent verbonden: dit activeert de verbindingskracht, de ki.
Laat de verbindingskracht ook uitstrekken naar je onderbuik, voel de adem uitdijen en terugvallen, voel de adem in alle richtingen. Je verbindt je met je eigen levenskracht, je houdt ook van jezelf. Dit activeert de essentie, de Jing.
Door een harde korte t-klank te maken met je tong activeer je je bekkenbodem (…), dan sluit je de bodem onder je landschap. (…) Door de lichte klank spant de bodem lichtjes samen en krijgt tonus.
Je bent nu in je innerlijke landschap. Hoe is het daar?”

Het uitgangspunt voor haar boek vond Vlaarkamp in de “Nei Jing Tu”, een afbeelding uit 1886 afkomstig van de Baiyunguan, een taoïstische tempel in Beijing die een romp voorstelt (zonder ledematen). De afbeelding weerspiegelt op een heel symbolische manier de wereld om ons heen: met akkers die geploegd worden, sterren, beekjes, bergtoppen. Het is een prachtige weerslag van het idee dat we diep verbonden zijn met het geheel en dat (zelf)zorg die verbinding in stand houdt en voedt.

De afbeelding – ik zag een prachtig exemplaar, op een centrale plek in haar dojo in Amsterdam – bood Vlaarkamp een kaart van de vijf provincies van ons lichaam die haar heeft geholpen om de lezer, aan de hand van de vele symbolen op de afbeelding, mee te nemen op een reis doorheen ons lichaam en de meeste basisconcepten van Shiatsu. Ze brengt het innerlijke landschap tot leven aan de hand van verhalen en beelden die je als lezer als het ware naar binnen brengen, naar je eigen innerlijke landschap. Zo zorgt Vlaarkamp ervoor dat je beter begrijpt waar Shiatsu uit voor komt en waar het allemaal om draait.

Aan het begin van de reis geeft ze een summiere maar adequate schets van de (voor-)geschiedenis van Shiatsu. Vervolgens neemt ons doorheen dit prachtig geïllustreerde boek, gedrukt op mooi off white papier mee op een tocht die voert van haar eigen eerste passen in de wereld van Shiatsu naar de vijf provincies van het innerlijke landschap, afgewisseld met getuigenissen over persoonlijke ontdekkingen en ontmoetingen op haar reizen in Japan. Die dompelen je onder in een cultureel bad dat een dankbare spiegel levert voor eenvoudige, bij wijlen poëtische maar steeds juiste en krachtige omschrijvingen van de alom bekende concepten die onze kunst typeren: De drie Dan Tians, Tsubos, Ki, kyo en jitsu , ho en sha, Hara, de Meridianen en de bijhorende organen, enkele benaderingen voor shiatsu-behandeling.
De stijl van Vlaarkamp wordt getypeerd door een grote belezenheid die ze echter zelf tempert door een ontwapenende bescheidenheid, een aanstekelijke verwondering en héél veel liefde voor ons vak.

“Met zachte ogen” is een boek dat kan appelleren aan zowat elke shiatsu beoefenaar maar evengoed aan de geïnteresseerde leek. Het is hét boek bij uitstek om mee te geven met al je klanten die je vragen stellen over hoe dat nu eigenlijk echt zit met die vijf elementen of met die Ki. Maar het is ook een boek dat je als behandelaar nog maar eens doet nadenken over en je kan overtuigen van het belang van het trainen van de drie schatten – zo noemt Vlaarkamp de drie Dan Tians – en van het ontwikkelen van je eigen innerlijke landschap als basis voor je eigen ontwikkelen als therapeut. De vele beelden, verhalen en anekdotes geven je misschien ideeën om bepaalde aspecten van ons vak uit te leggen aan onze klanten. Daarin ziet de auteur een grote verantwoordelijkheid die wij als beoefenaars hebben omdat “ons vak is te mooi voor een lineaire degradatie.”

Tot slot Vlaarkamp nog eens zelf aan het woord:
“Als shiatsu therapeuten kijken we naar alles om ons heen als manifestatie van ki. We observeren het lichaam, de kleur van de huid, de manier van bewegen. We luisteren naar de boodschap van de stem, de klankkleur, de stiltes. De binnenrennende cliënt, altijd net op tijd of net te laat, je hoort de hakken die snel aan komen tikken. Of de cliënt die draalt op straat omdat hij te vroeg is of die stilletjes in de wachtkamer gaat zitten zonder dat je er erg in hebt.
Een shiatsu therapeut zou intens nieuwsgierig moeten zijn naar alles om zich heen en tot op de bodem willen uitzoeken hoe deze uitingen voortgebracht worden vanuit de ki-(dis)balans. Je kijkt met zachte ogen, er is waarnemen, geen oordeel.”

Joyce Vlaarkamp, Met zachte ogen. Shiatsu en het Innerlijke Landschap, 160 pagina’s, Zen Shiatsu Opleiding, Amsterdam, 2020, 35€00 (inclusief verzendingskosten): https://www.zenshiatsu.nl/cms/online-webwinkel#!/products/met-zachte-ogen-0x2c--shiatsu-en-het-innerlijke-landschap

De Engelse versie - Softening our Gaze. Shiatsu and the Inner Landscape - is te bestellen via bijvoorbeeld Amazon.nl. Er zou een Franse versie in voorbereiding zijn.